περι ερωτος

Για εραστές και μαχητές

του trans ακτιβιστή και δικηγόρου Dean Spade

Τα τελευταία πέντε χρόνια, ή περίπου τόσο, ένας ολοένα και αυξανόμενος αριθμός, από τους ανθρώπους που ξέρω, έχει αρχίσει να μιλάει και να κάνει πράξη την πρακτική του polyamory (μια, όχι και τόσο ακριβής, μετάφραση του όρου στα ελληνικά θα ήταν πολυγαμία). Είναι queer και trans άτομα, στις κοινότητες που συμμετέχω, που ξοδεύουν το περισσότερο χρόνο στη συζήτηση και ανάλυση αυτών των ιδεών. Πολλοί άνθρωποι απαντούν με τη συνηθισμένη συμβουλή, ότι δεν μπορεί να δουλέψει. Αλλά εφόσον πολλές από εμάς ζουν σύμφωνα με ταυτότητες και πρακτικές για τις οποίες μαθαίνουμε σ’ όλη μας τη ζωή πως δεν λειτουργούν, βλέπω ανθρώπους, με συνέπεια, να αντιστέκονται στην κοινή λογική, που έχουμε κληρονομήσει σχετικά με την φυλή, τη τάξη, το φύλο και τη σεξουαλικότητα στον πολιτισμό που ζούμε.

Δεν το βρίσκω υπερβολικό να βλέπω πως η εξέταση των ορίων της μονογαμίας ταιριάζει στις queer, trans, φεμινιστικές, αντικαπιταλιστικές, αντικαταπιεστικές πολιτικές, στις οποίες εστιάζει το μεγαλύτερο μέρος της προσωπικής και πολιτικής πρακτικής μου. Όταν σκέφτομαι πάνω σε αυτό το θέμα, συχνά, ξεκινάω από τον φεμινισμό. Ήταν μια ανακούφιση για μένα να ανακαλύψω, στην εφηβεία μου, ότι υπήρχαν φεμινίστριες που διεξήγαγαν κριτική στο ρομάντζο. Είδα πως ο μύθος του ετερο- μονογαμικού ρομάντζου στοιχιζόταν πάνω στις πλάτες των γυναικών για να δημιουργήσει ένα πολιτισμικό κίνητρο για την είσοδο τους στους ιδιοκτησιακούς διακανονισμούς του γάμου, στην τοποθέτηση των γυναικών σε μια υποβαθμισμένη θέση στην ρομαντική δυάδα, στο να ορίζεται η αξία των γυναικών μόνο σε σχέση με την επιτυχία τους στο να βρίσκουν και να διατηρούν ένα ρομάντζο. Στο να κάνει πλύση εγκεφάλου στις γυναίκες ώστε να ξοδεύουν τον χρόνο τους αναμετρώντας τις εαυτές τους με αυτή την νόρμα και να δουλεύουν για να αλλάξουν τα σώματά τους, τις συμπεριφορές τους και τις δραστηριότητές τους, ώστε να αρέσουν στους άντρες και να είναι ταιριαστές στο ρομάντζο. Βλέπω αυτόν τον μύθο ως ζημιωτικό, τόσο σε προσωπικό επίπεδο, καθώς δημιουργεί μη ρεαλιστικές προσδοκίες για τους εαυτούς μας και για τις άλλες και μας δημιουργεί μια διαρκή ανασφάλεια, όσο και σε πολιτικό επίπεδο, επειδή αποτελεί μια γιγαντιαία απόσπαση από την αντίστασή μας και μας διαχωρίζει.

Επίσης σκέφτομαι για το θέμα στο πλαίσιο του καπιταλιστικού συστήματος, με την έννοια ότι ο καπιταλισμός συνέχεια μας ωθεί προς την επίτευξη της τελειότητας, δημιουργώντας αντιλήψεις για το σωστό τρόπο του να είσαι άντρας ή γυναίκα ή μητέρα ή σωστό ραντεβού ή οτιδήποτε οι άνθρωποι δεν μπορούν να εκπληρώσουν. Το αποτέλεσμα είναι συνέχεια να παλεύουμε και να αγοράζουμε πράγματα για να καλύψουμε αυτό το γιγάντιο κενό ανασφάλειας που μας δημιουργείται. Ο καπιταλισμός επενδύει βασικά στην έννοια της σπανιότητας, τόσο όσον αφορά τα καταναλωτικά αγαθά όσο και σχετικά με τις ανθρώπινες σχέσεις. Ο ρομαντικός μύθος εστιάζει στην σπανιότητα, «Υπάρχει μόνο ένα άτομο για σένα εκεί έξω ! Πρέπει να βρεις κάποια να παντρευτείς πριν γεράσεις!» Ο κανόνας της σεξουαλικής αποκλειστικότητας βασίζεται επίσης στην σπανιότητα, καθώς θεωρείται πως κάθε άτομο διαθέτει μόνο συγκεκριμένη ποσότητα προσοχής, ελκυστικότητας, αγάπης ή ενδιαφέροντος και αν κάποιο από αυτά πάει σε κάποιο άλλο άτομο πέρα από τον σύντροφο του, ο σύντροφος θα βιώσει τη έλλειψη τους. Δεν εφαρμόζουμε όμως γενικά αυτόν τον κανόνα, π.χ. Δεν υποθέτουμε πως αν έχουμε δυο παιδιά το ένα θα το αγαπάμε λιγότερο ή καθόλου ή ότι αν έχουμε πάνω από μια φίλη θα είμαστε κακοί ή ψεύτικες ή θα δείχνουμε λιγότερο ενδιαφέρον στις άλλες. Εφαρμόζουμε αυτήν την συγκεκριμένη κατανόηση της σπανιότητας μόνο στο ρομαντικό έρωτα και οι περισσότεροι /ες από εμάς το έχουμε εσωτερικεύσει πολύ βαθιά.

Ένας από τους στόχους μου, σκεφτόμενος τον επαναπροσδιορισμό του τρόπου με τον οποίο βλέπουμε τις σχέσεις, είναι να προσπαθώ να φέρομαι στους ανθρώπους που βγαίνω όπως φέρομαι στους φίλους, να προσπαθώ να δείχνω μεγαλύτερο σεβασμό και αισθαντικότητα, να έχω όρια και λογικές προσδοκίες. Και να φέρομαι στους φίλους όπως και στα ραντεβού μου, να τηρώ τις δεσμεύσεις μου σ’ αυτούς, να είμαι συνεπής και να επενδύω στο κοινό μας μέλλον

Για κάποιους ανθρώπους το σεξ είναι το μέρος όπου οι έμφυλοι ρόλοι επιβεβαιώνονται και το να κάνεις σεξ με ανθρώπους που σε αντιλαμβάνονται και σου φέρονται με τους έμφυλους ρόλους που εσύ εκφράζεις, μπορεί να είναι ένα υπέροχο και επιβεβαιωτικό συναίσθημα. Για παράδειγμα έχω δει πολλούς ανθρώπους να μεταβαίνουν από την θέση της μπουτς λεσβίας σε αυτήν του τρανς άντρα ή από την τρανς αρσενική ταυτότητα να θέλουν πειραματιστούν με την ταυτότητα της αδελφής ή να πηδάνε άλλους τρανς ή μη άντρες. Για ανθρώπους που πειραματίζονται με το φύλο τους, με το πως σκέφτονται και εκφράζουν το δικό τους φύλο, το να θέλουν να κάνουν σεξ με διάφορους τρόπους, με διαφορετικά είδη ανθρώπων, μπορεί να είναι ένα σημαντικό μέρος μιας διαδικασίας εκμάθησης.

Το θέμα αυτό, του πειραματισμού και τα διαφορετικά είδη επιβεβαίωσης μέσω του σεξ, επηρεάζουν επίσης τις πολιτικές μας περί ταυτότητας. Η σκατένια φιλελεύθερη κουλτούρα μας μας λέει να είμαστε τυφλοί στις διαφορές μεταξύ των ανθρώπων και ο χαζός ρομαντικός μύθος μας λέει πως ο έρωτας είναι τυφλός. Αλλά τα άτομα που ασχολούνται με τη ριζοσπαστική πολιτική και αναγνωρίζουν ότι η ταυτότητα είναι ένας σημαντικός φορέας προνομίων και καταπιέσεων, ξέρουμε πως ο έρωτας, το σεξ, και η κουλτούρα δεν είναι τυφλές στη διαφορά αλλά ότι παίζει σημαντικό ρόλο στο σεξ, στο ρομάντζο, στην οικογενειακή δομή. Επίσης κατανοούμε πως το βίωμα και η αναγνώριση των ταυτοτήτων με τις οποίες ζούμε και γινόμαστε αντιληπτές, είναι σημαντικές και το να βρίσκουμε μια κοινότητα με άλλα άτομα που είναι σαν εμάς, μπορεί να είναι ενδυναμωτικό και θεραπευτικό.

Πολλά πράγματα από όσα γράφω εδώ έχουν να κάνουν με τη βασική αντίληψη του τι νομίζουμε ότι είναι έρωτας προς τους άλλους ανθρώπους. Έχει να κάνει με την ιδιοκτησία, με το να βρίσκουμε ασφάλεια σ’ αυτούς; Έχει να κάνει με την κάλυψη όλων των αναγκών μας από αυτές ή με το να τους φερόμαστε όπως μας έρχεται και μετά να περιμένουμε πως θα συνεχίσουν να βρίσκονται γύρω μας; Ελπίζω πως όχι. Αυτό που ελπίζω πως είναι ο έρωτας, είτε πλατωνικός, είτε ρομαντικός ή οικογενειακός ή κοινοτικός, είναι η ειλικρινής ευχή ότι το άλλο άτομο θα έχει ότι χρειάζεται για να είναι ολοκληρωμένο, για την προσωπική της ανάπτυξη μέσω της απόλαυσης ή οποιοδήποτε είδους ολοκλήρωση ψάχνει.

Εγώ, ως ένα άτομο που ζηλεύει, ενδιαφέρομαι για το χτίσιμο σχέσεων αγάπης και εμπιστοσύνης με άτομα, που δεν εξαρτώνται από την σεξουαλική αποκλειστικότητα, επειδή μέρος της ζήλιας μου και ίσως μέρος της ζήλιας που υποδηλώνεται στο πολιτισμικό δράμα που συνεχώς επαναλαμβάνεται στη tv, μέσω Της Άλλης Γυναίκας ή της Σχέσης και στο καρδιοθραυστικό σπάσιμο της εμπιστοσύνης που συνεπάγεται το σεξ έξω από μια σχέση, είναι ότι η επιθυμία πάντα υπερβαίνει κάθε πλαίσιο και αυτό το ξέρουμε από την δική μας εμπειρία. Όσο πολύ και να αγαπάμε , να θέλουμε και να λατρεύουμε, όσο και να νιώθουμε ερωτική και σεξουαλική έλξη για τους συντρόφους μας, επίσης βιώνουμε επιθυμία και έξω από τη δυάδα και ο μύθος του ρομάντζου, με τον οποίο εκπαιδευόμαστε από τη γέννηση ως το θάνατο, κάνει αυτή τη γνώση φριχτά τρομαχτική. Έτσι ο στόχος για μένα γίνεται η αναγνώριση του ότι η δέσμευση, η αγάπη και το ενδιαφέρον για κάποιαν/ ον δεν περιλαμβάνει απαραίτητα την μόνωση από τη σεξουαλική επιθυμία για άλλα άτομα, ούτε την προσπάθεια να ξεμάθουμε ότι αυτή υπάρχει. Ο στόχος για μένα είναι να δημιουργούμε σχέσεις βασισμένες στις βαθύτερες και πιο αληθινές αντιλήψεις περί έρωτα και αγάπης. Έτσι ώστε η αγάπη να μην ορίζεται από τη σεξουαλική αποκλειστικότητα, αλλά από τον πραγματικό σεβασμό, την έγνοια, την δέσμευση, την υπευθυνότητα για τις πράξεις μας και την επιθυμία κοινής ανάπτυξης.

Ένα πράγμα το οποία αντιλήφθηκα για τον εαυτό μου τα τελευταία χρόνια είναι πως αυτή είναι μια αρκετά αργή διαδικασία για μένα. Κάθε φορά που προσπάθησα να βουτήξω γρήγορα στο polyamory με διάφορους συντρόφους, ένιωθα απαίσια και συχνά κατέληγα να χάνω την ικανότητα μου να είμαι μαζί τους εξαιτίας του πόσο άσχημα ένιωθα για τη ζήλια μου. Έτσι τώρα προσπαθώ να καταλάβω τον τρόπο με τον οποίο θα έχω σχέσεις που δεν θα βασίζονται στη σεξουαλική αποκλειστικότητα, αλλά επίσης προσπαθώ να βρίσκω που αισθάνομαι άνετα παραδεχόμενος του τι συμβαίνει με εμένα και χωρίς με πιέζω, για αυτό προχωράω αρκετά αργά ώστε να βλέπω τι λειτουργεί και τι όχι. Δεν είναι εύκολο και ακόμα είναι ένα μυστήριο και για μένα.

Δεν έχω κάποια συνταγή για επιτυχημένες σχέσεις, και δεν νομίζω ότι έχει κάποιος. Ο στόχος της δουλειάς μου είναι να απομακρύνω τους καταπιεστικούς μηχανισμούς που επιβάλλουν στους ανθρώπους να συμμορφώνονται με την ετεροκανονικές έμφυλες και οικογενειακές νόρμες. Οι άνθρωποι συχνά μπερδεύονται και νομίζουν πως εγώ και άλλοι τρανς ακτιβιστές προσπαθούν να διαγράψουν το φύλο και να κάνουν τους πάντες ανδρόγυνους. Στην πραγματικότητα αυτό μου ακούγεται λίγο βαρετό. Αυτό που θέλω είναι να δω έναν κόσμο στον οποίο οι άνθρωποι δεν θα χρειάζεται να εγκληματοποιούνται, ή να αποβάλλονται από την οικογένεια τους ή να τους κόβονται τα εισοδήματα ή να κακοποιούνται σεξουαλικά στο σχολείο ή να γίνονται υποκείμενα υποχρεωτικής ψυχιατρικής περίθαλψης ή να εμποδίζονται από το να βρουν ένα σπίτι επειδή οργανώνουν το φύλο τους, την επιθυμία και την οικογενειακή δομή τους με τρόπο που προσβάλει ένα κανόνα. Ελπίζω ότι μπορούμε να χτίσουμε αυτό το όραμα με την εξάσκηση του στις δικές μας queer και ακτιβιστικές κοινότητες και στις δικές μας προσεγγίσεις για τους εαυτούς και εαυτές μας. Ας είμαστε ευγενικές ο ένας με την άλλη και άγριοι /ες απέναντι στην καταπίεση.